Kurdeşen ya da tıbbi adıyla ürtiker ciltte birden meydana çıkan ve ortası nefes kırmızı döküntülere sebep olan bir rahatsızlıktır. Halk arasında kurdeşen dökmek olarak tabir edilen hastalık bedende genelde belirli bir bölümde meydana çıkar. Ancak kimi zaman bütün bedeni kaplayan döküntüler de bulunabilir. Döküntülerin boyutları birkaç milimetre ile birkaç santimetre arasında değişebilir ve birleşerek daha büyük çaplı döküntüler oluşturabilir.
Kurdeşen (Ürtiker) Nedir?
Kurdeşen ya da ürtiker nedir sorusuna kısaca; bedende çok sayıda kaşıntılı, şiş ve kızarık döküntüyle karakterize bir cilt rahatsızlığı şeklinde yanıt verilebilir. Bazı hastalarda ciltteki döküntülere dudaklarda, ağız içerisinde ve yüzde şişlik de eşlik eder.
Kurdeşen (Ürtiker) Neden Olur?
Kurdeşen, beden içerisinden ya da dışarıdan gelebilecek detaylı uyaranlarla tetiklenmektedir. Bu uyaranların bir alanı alerjik mekanizmalar yolu ile, birtakımları iltihabi enfeksiyonlar esnasında ya da sonrasında, başkaları ise soğuk, sıcak, basınç ve efor gibi fiziksel etkiler yolu ile kurdeşeni tetikler. Bununla birlikte, fazlası halde tetikleyici etken bulunamamaktadır. Ancak tetikleyicilerden bağımsız olarak bedende kurdeşene yol açan mekanizmalar her hastada büyük ölçüde aynıdır:
Vücudun detaylı amaçlarle tetiklenmesi neticesinde bağışıklık düzeneğinin savunma hücrelerinden biri olan mast hücrelerinden histamin ve PAF (trombosit aktive edici etken) olarak adlandırılan haberci ajanlar salınır.
Salınan bu haberci ajanlar ciltte tespit edilen kan damarlarında genişlemeye yol aça ve damarları plazma adı verdiği kan sıvısı amacıyla geçirgen duruma getirir.
Sonuç olarak kan plazması damar dışına çıkarak deriye yayılır, çevresel olarak birikir ve kurdeşen adı verdiği döküntülere sebebiyet verir.
Kurdeşen (Ürtiker) amacıyla Tetikleyici Ajanlar Nelerdir?
Kurdeşen hastalığı amacıyla tetikleyici çok sayıda mümkün ajan vardır. Bu da sık sık hastadaki tetikleyici etkenün bulunmasını son derece zAhmetli duruma getirmektedir. Ürtikere namacıyla olabilecek tetikleyicilerden birtakımları;
Alerjenler. Genellikle fındık ve kabuklu deniz ürünleri
Enfeksiyonlar. Virüs, bakteri ya da parazitlerin namacıyla bulunduğu enfeksiyonlar
Çeşitli hastalıklar. Tiroid hastalıkları, Romatizmal hastalıklar
Böcek zehiri. Arı sokması ve kimi zaman sivrisinek ısırması
Fiziksel etkenler. Soğuk, sıcak, güneş ışığı, ter, basınç gibi fiziksel etkenler
Bazı ilaçlar. Bazı antibiyotikler, tansiyon ilaçları ya da ağrı kesici ilaçlar şekilde sıralanabilir.
Kurdeşen (Ürtiker) Bulguları Nelerdir?
Ürtiker geliştiğinde her hastada karakteristik birtakım bulgular meydana çıkar:
Ciltte çevreyi kızarık şişkinlikler belirir. Bunlar milimetrik ufak alanlar şeklinde olabileceği gibi daha büyük boyutlarda da olabilir.
Şişen cilt alanlarında kaşıntı ve yanma hissi meydana çıkar.
Lezyonlar en çok 24 saat içerisinde rastgele bir iz ya da hasar bırakmadan kaybolur. Ancak bu daha ileri vakitlerde yine etmeyeceği manasına gelmez.
Kurdeşen (Ürtiker) Tanısı Nasıl Konulur?
Kurdeşen döküntüleri tipiktir ve bu amaçla doktorlar sık sık hasta şikâyetleri ve fizik muayene bulgularıyla kolayçe ürtiker tanısı koyabilirler. Kesin tanı amacıyla birtakım testler isteyerek tanı doğrulanabilir.
Aniden ilerleyen ürtiker vakalarında ürtiker tanısı doktor doğrulusunda süratli bir şekilde konulabilir. Hastanın doktor randevusu esnasında ürtiker döküntülerinin olmaması halinde da tipik klinik tablonun hasta doğrulusunda tanım edilmesi tanı amacıyla yeterlidir. Bu noktada mühim olan kurdeşen döküntülerinin 24 saat içerisinde tamamıyla geçip geçmediğinin sprgulanmasıdır. Çünkü ürtikere benzeyen döküntülerle seyreden daha değişik hastalıklar da vardır.
Ayrıca, şikâyetlerin zamanı doktor doğrulusunda bir bütün olarak sorgulanır; bu şekilde hastalığın akut ya da süreğen bir hal olup olmadığı ayırt edilir. Ayrıca, hastanın ürtikeri tetiklediğinden kuşku duyduğu ajanlar sorgulanır.
Kronik ürtiker aylarca ya da senelerce sıksık devam edebilir. Bireyin uyku düzenini bozabilir ve günlük hayatına araya girmek edecek bir duruma gelebilir. Alınacak bir kaç kolay tedbir süreğen ürtikerin yineleyen cilt reaksiyonlarını tedbireye ya da yatıştırmaya yardımcı olabilir:
Bilinen tetikleyicilerden uzak durmak
Bol, Gevşek ve hafif giysiler giymek.
Derinin çizilmesinden uzak durmak.
Etkilenen bölgeyi yıkayarak, yelpazeleyerek, serin ve nemli bir bez kullanarak, ya da losyon ya da kaşıntı engelleyici krem ile rahatlatmak.
üneş kremi kullanmak
Sert sabunları kullanmaktan uzak durmak
Kurdeşen (Ürtiker) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Kurd.eşen tedavisi ilk olarak mümkün tetikleyicileri bulmak ve mümkün bulunduğunca bunlardan uzak durmak şeklinde ele alınır. Hastanın yediği bir gıda ürtikere namacıyla oluyorsa, bu gıdanın hasta doğrulusunda tüketilmesi yasaklanır. Eğer ürtiker bir ilaç namacıylaiyle meydana çıkmışsa, alakalı ilaç doktor doğrulusunda kesilir ve ideal değişik preparatlarla değiştirilir. Arı, yaban arısı, eşek arısı gibi böcek sokması neticesi ürtiker meydana çıkmışsa alakalı zehre yönelik özel immünoterapi tedavisi gerekebilir.
Ayrıca, şikâyetlerin zamanı doktor doğrulusunda bir bütün olarak sorgulanır; bu şekilde hastalığın akut ya da süreğen bir hal olup olmadığı ayırt edilir. Ayrıca, hastanın ürtikeri tetiklediğinden kuşku duyduğu ajanlar sorgulanır.
