BEL FITIĞI (LOMBER DİSK HERNİSİ) NEDİR?
Bel fıtığı artık lomber disk hernisi omurları arasındaki kıkırdak dokunun yıpranma ya da zorlanma sebebiyle yırtılması, kopması ve yerinden kayması ardından sinir köklerinin sıkışması ile oluşur. Diskler, amortisör vazifiyeti gören, omurganın hareket becerisini sağlayan, omurlar arasındaki lastik sertliğindeki dokudur. Normalde sinir köklerine yakın yerleşmiş olan disk, bulunduğu yerden taşarak ya da koparak sinir köklerine baskı yapabilir. Bu halde bel ağrısı, bacak ağrısı, bacak uyuşması, kas güçsüzlüğü meydana çıkabilir. Bel fıtıklarının büyük çoklığı bel omurlarının son ikisinde meydana gelmektedir.
BEL FITIĞI NEDENLERİ NELERDİR?
Sıklıkla hastanın öyküsünde geçirilmiş kaza ya da travma bulunur. Yakın vakitte yapılmış ağır bir eşya kaldırma gibi ağır bir iş ardından gelişebilir. Bunun dışında mesleki faktörler de önemlidir. Uzun vakit oturtarak ya da ayakta durarak çalışmak, çok uzun vakit vasıta kullanmak bir vakit sonra bel fıtığı rahatsızlıklarına sebep olabilir. Obezite olarak adlandırılan aşırı kiloluk durumu de amaçlar arasında sayılabilir. Yaş geliştikçe omurgadaki aşınma da artacağından ileri yaş bel fıtıkları amacıyla amaçlar arasında sayılabilir.
BEL FITIĞI İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Bel fıtı.ğı tehlikesini artırabilecek faktörler şunları kapsar:
Aşırı kilo- obezite: Hızlı kilo alma, çok beden ağırlığı, belinizin alt kısmındaki disklerde baskıya namacıyla olur. Gövdemizin ağırlığını omurga taşır. Aşırı baskıya maruz kalma disklerde deformasyona ve normal şeklin bozulmasına sebep olur. Hamilelik, çok süratli kilo alma gibi haller da bedenin ağırlık merkezinin öne doğru yer değiştirmesi omurgaya ek yük binmesine namacıyla olur.
Hareketsizlik: Vücudun yükünü taşıyan yalnızca omurga değildir. Omurga vakitsince uzanan bütün boyun, sırt, bel kasları ve karın kaslarının da fonksiyonu çok önemlidir. Hareketsiz hayat, derli toplu egzersiz yapmama gibi hallerde kaslarda zayıflama olur ve biyomekanik denge bozulur. Omurganın üstüne ek yük biner. Bu yük, disklerin üstüne binerek fıtıklaşmalarına namacıyla olabilir.
Meslek: Ağır fiziksel etkinlik ve ağırlık kaldırma gerektiren, fiziksel güce dayalı meslekler ile uzun vakit ayakta durma ya da oturma gerektiren mesleklerde çalışan şahıslarda bel fıtığı riski daha yüksektir. (Masa başında çalışanlar, uzun yol şoförlüğü yapanlar, futbol, halter, kürek ve güreş sporlarıyla uğraşanlar, inşaat işçileri vb.)
Genetik: Bel fıtığı kalıtsal bir hastalık değildir fakat hastalığı meydana çıkartan bağ dokusu zayıflığı hastalığa bir yatkınlık oluşturabilir bu amaçla birtakım şahıslarda bel fıtığına yatkınlık ailesinden miras kalabilir, bel fıtığının görülme riski ailesinde bel fıtığı hastalığı olanlarda daha yüksektir.
Sigara içmek: Sigara amacıyladeki toksik maddeler sıvı kayıbına namacıyla olarak diske giden oksijen kaynağını azaltırlar. Bu durumun diskin daha acele dağılmasına namacıyla bulunduğu düşünülmektedir. Bu amaçla başka fazlası zararlı etkisinin yanısıra sigaradan bel fıtığı tehlikesini artırması sebebi ile de uzak durulmalıdır.
BEL FITIĞI BELİRTİLERİ-SEMPTOMLARI NELERDİR?
‘Bel fıtı.ğı bulguları nelerdir?’ sorusu sıkça sorulmaktadır. Bel fıtığı artık lomber disk hernisi semptomları, diskin nerede fıtıklaştığına ve hangi sinir köküne baskı yaptığına bağlı olarak değişir. Bel fıtığının en vakitgelen bulgularıni şu şekilde sıralayabiliriz:
Alt bel bölgesinde ağrı: Ağrı şikayetleri; öksürme, hapşırma ya da uzun vakit ayakta durma ile daha da kötüleşebilir. Hem de kaslarda spazm oluşabilir.
Belden bacağa sunulan ağrılar: Bel fıtığının en tarzı bulgularınden biri de belden bacağa doğru sunulan (siyatik) ağrıdır. Ağrı ayak tabanına kadar yayılabilir.
Uyuşukluk: Bacakta meydana gelen ağrıya ek olarak uyuşma, keçeleşme şikayetleri de olabilir.
Kas zayıflığı: Ağrı ile beraber bel fıtığı sebebiyle büyülenen doğrultuda bacakta, ayakta ya da başparmakta kas zayıflığı da meydana gelebilir.
Mesane ya da bağırsak fonksiyonundaki değişiklikler: İleri evrelerde bel fıtığından bağırsak ya da mesane fonksiyonu de etkilenebilir. İdrar yapamamaya bağlı olarak mesane dolar ve damla damla idrar kaçırma meydana çıkar.
Ağrıya tolerans yeteneği şahıstan şahsa değişebilir. Birey ağrıya katlanabiliyor olsa da, kasları denetim etme becerisini etkileyen ilerleyici kas güçsüzlüğü ile dikkat çekici uyuşma-keçeleşme varsa bir beyin cerrahisi eksperine müracaat dilmesini önemlidir.
Bacağa sunulan ağrının günlük hayat etkinliklerinizi önleyecek kadar artması, damla damla idrar kaçırma, idrar yapamama gibi bulgular, uyluk içi, bacakların arkası ile makat etrafsindeki alanda meydana gelen ilerleyici his kayıbı ve ilerleyici kas güçsüzlüğü gibi hallerde acil tıbbi yardım lüzumlu duruma gelmiştir.
BEL FITIĞI TEŞHİSİ NASIL KONULUR?
Bel fıtı.ğı tanısı amacıyla ilk olarak hekim doğrulusunda bireyin tıbbi geçmişi öğrenilir ve fizik muayenesi gerçekleştirilir. Doktorunuz fiziksel muayene sırasında şikayetlerinizin, rahatsızlığınızın kaynağını sorgular. Daha sonra şahsa birtakım testler-taramalar uygulanır.
Görüntüleme testleri hekimin sorunlu mekanları belirlemesine yardımcı olur. Röntgen, Manyetik Rezonans Görüntüleme, Bilgisayarlı Tomografi gibi yüksek çözünürlüklü tanı cihazlarıyla fıtık sebebiyle meydana gelen omurilik ya da sinir basısının teşhis edilmesi amaçlanır. Bel fıtığı tanı yöntemleri dahilinde uygulanabilen yüksek çözünürlüklü tanı cihazları şunları içerir:
Röntgen: Bel ağrılarında kemiklerde kırılma, omurga kayması gibi halleri süratlice değerlendirmek ve takip etmek hedefi ile kullanılır.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): YumUşak doku ayrımı ve çok düzlemli görüntüleme yetenekleriyle MRI, fazlası klinik halde omurgayı değerlendirmek amacıyla en ideal görüntüleme incelemesidir. MRI dokular arasında karşıtlık meydana getirmek amacıyla değişik sekanslardan yararlanılarak; omurga, omurilik, sinir kökleri ve beyin omurilik sıvısı ile görüntü alanına giren etraf dokular ile ilgili bilgi verir. Vücuttaki organların ve yapıların detaylı görüntüleri amacıyla büyük mıknatıslar, radyofrekanslar ve bilgisayar kombinasyonu kullanılır.
