Son dönemde fahiş kira artışları gündemde. Son 1 senede kiralarda görülen iki kat artış bütçeleri son derece zorladı. Kira ödemeleri hane gelirleri üstünde mühim bir pay oluştururken kimi vakit evle ve binayla alakalı çıkan birtakım masraflar da kiracıya ek yük getirebiliyor. Fakat kiracı, birtakım masrafları kira bedelinden düşebiliyor. Kiracıların, kiradan düşebileceği harcamalarla alakalı hakları kanunlarla korunuyor. Kiralanan ev ya da işyeri sonradan ayıplı duruma gelirse (evde bir tesisat sorunu, küf, rutubet, kombi bozulması gibi) kiracı, ayıbın ideal bir vakitde giderilmesini isteyebilir. Bu vakitde ayıp giderilmezse kiracı, ayıbı kiraya veren hesabına giderebilir ve bundan doğan alacağını kira bedelinden indirebilir. Bu halde onarım prosedürünü gösteren faturayı ev sahibine teslim etmesi mühim. Posta’nın haberine göre, kiralanan ev ya da işyeri sonradan ayıplı duruma gelirse (evde bir tesisat sorunu, küf, rutubet, kombi bozulması gibi) kiracı, ayıbın ideal bir vakitde giderilmesini isteyebilir. Bu vakitde ayıp giderilmezse kiracı, ayıbı kiraya veren hesabına giderebilir ve bundan doğan alacağını kira bedelinden indirebilir. Bu halde onarım prosedürünü gösteren faturayı ev sahibine teslim etmesi mühim. Fakat mülk sahibi bu borcunu ödemezse kiracının kapısı çalınabilir. Kat Mülkiyeti Kanunu’na göre, kat malikinin giderlere yönelik borcundan kiracılar ya da diğer bir sebebe dayanarak vakitkli bir şekilde faydalananlar da müştereken ve müteselsilen sorumludur. Fakat, kiracının sorumluluğu ödemekle yükümlü bulunduğu kira miktarı ile sınırlı olup, yaptığı ödeme kira borcundan düşülür. Kiracı, kiraya verenin yazılı rızasıyla kiralananda yenilik ve farklılıklar yapabilir. Boya, bAdana buna numune olabilir. Yenilik ve farklılıklare rıza gösteren kiraya veren, yazılı olarak kararlaştırılmış olmadıkça, kiralananın eski haliyle geri verilmesini isteyemez. Kiracı, aksine yazılı bir uyuşma yoksa, kiraya verenin rızasıyla yaptığı yenilik ve farklılıklar sebebiyle kiralananda meydana çıkan dşayet artışının karşılığını isteyemez. Eşyalı ev kiralandığı vakit, eşyalarda meydana gelen arızanın onarım ücretini de mülk sahibi öder. Tamiri kiracı yaptırırsa bu masraflar da kira bedelinden düşülebilir. Borçlar Kanunu, kira ilişkileriyle alakalı bütün detayları meydana koyuyor. Kanun, hangi halde masrafı kimin ödeyeceğini de belirliyor. Kanuna göre, ev sahibinin ilk olarak evi kiracıya kullanıma elverişli bir şekilde teslim etmesi ve sözleşme vakitı vakitınce bu elverişliliği sağlaması gerekiyor. Kiralanan sonradan ayıplı duruma gelirse kiracı; Kiraya verenden ayıpların giderilmesini, Kira bedelinden ayıpla orantılı bir indirim yapılmasını, Zararının giderilmesini isteyebilir. Fakat, zararın giderilmesi istemi diğer seçimlik hakların kullanılmasını önlemez. Önemli ayıp durumunda kiracının sözleşmeyi fesih hakkı saklıdır. Eğer evde ya da işyerinde tüketimi elverişsiz duruma getiren problemler mülk sahibi doğrulusunda giderilmez ya da kiracının da kira bedelinden düşerek gidermesine izin verilmezse fesih hakkı doğar. Borçlar Kanunu’nda bu hususta “Ayıbın, kiralananın öngörülen kullanıma elverişliliğini ortadan kaldırması ya da mühim ölçüde engellemesi ve verdiği vakitde giderilmemesi durumunda kiracı, sözleşmeyi feshedebilir” ifadesi yer alıyor. Eğer kiracı mülkteki bir eşyaya zarar verdiyse, kullanım ömrünü tamamlamadan kötü kullanımdan ötürü eskiyen ya da kırılan bir eşya varsa, bu masrafları kiracının ödemesi gerekiyor. Eğer ödeme yapmazsa ya da zararı gidermezse, bu masrafları eve girerken ödediği depozitodan karşılanıyor. Bu halde depozitosunu geri alamıyor. Kiracı, kiralananın tüketimini etkileyen ayıpların zenginliği durumunda, bu ayıpların kiraya veren doğrulusunda öğrenilmesinden ayıbın giderilmesine kadar geride bıraktığımız vakit amacıyla, kira bedelinden ayıpla orantılı bir indirim yapılmasını isteyebilir. Öte yandan mülk sahibinin şayet olanağı varsa, kiralanandaki ayıbı gidermek yerine, ideal bir vakit içerisinde ayıpsız benzeriyle değiştirme hakkı da bulunuyor. Kiralanan ev ya da işyeri ile alakalı DASK gibi mecburi sigorta, Emlak Vergisi gibi vergi ödemelerini ev sahibi ödemekle yükümlü. Eğer bu ödemeleri kiracının ödemesi istenirse, kiradan düşülebilir. Kiracı, kiralananın olağan tüketimi amacıyla lüzumlu temizlik ve bakım giderlerini ödemekle yükümlüdür. Fakat site yönetiminin aidatı kiracıdan alamadığı halde ev sahibine başvuru etme hakkı bulunuyor. Bu amaçla ev sahipleri, kiracısından aidatın ödendiğine dair banka dekontunu talep etmeli. Kira kontratında aksi belirtilmedikçe su, elektrik gibi faturaları da kiracı öder. Bu masraflar kira bedelinden düşülemez.kaynak:yeniçaggazetesi.com
