Zencefil, Asya’dan baharat ticareti ile Avrupa’ya gelen ve eski Yunanlılar ve Romalılar doğrulusunda sarfedilen ilk baharatlardan biridir. Geleneksel Çin tıbbında 2000 yıldan çok bir süredir tıbbi bir bitki olarak sarfedilen zencefil yararları ile öne çıkmaktadır. Memorial Şişli Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Uz. Dyt. N. Sinem Türkmen, zencefilin yararları ile ilgili bilgi verdi.
Zencefil nedir?
Zen.cefil (zingiber officinale), sarı-kırmızı renkte çiçekleri olan, kökü çok eski dönemlere dayanan bir bitkidir.
Zen.cefil, Hindistan ve Çin’de çoğunluklu olarak baharat olarak kullanılmaktadır. Günümüzde de sık sık çay olarak değerlendirilmekle birlikte, taze, kuru ve toz durumu ile yemeklerde kullanılabilen zencefil yağ, parfüm ve ilaç olarak da değerlendirilmektedir.
Zen.cefil aşağı yukarı 150 bileşen içerir. Uçucu yağlar yönünden varlıklıdır Bitkinin ana yetiştirme alanları dünyanın tropikal ve subtropikal bölgelerindedir. Zen.cefil, temel olarak uçucu yağlar, reçine ve reçine asidi ile gingerolden oluşur. Gingerol, bitkinin keskin keyfini oluşturur. Hem de borneol ve sineol gibi sindirim ve dolaşımı uyarıcı maddeler içermektedir. C vitamini, demir, magnezyum, kalsiyum, potasyum, fosfor ve sodyum zencefilin içerdiği vitamin ve mineraller arasında yer almaktadır. Zencefl aşağı yukarı yüzde 2 uçucu yağ içerir; yağ, besin, parfüm ve ilaç endüstrilerinde kullanılmaktadır. Zencefil biraz acı bir tada sahiptir ve genelde kurutulup öğütülerek baharat olarak ekmekleri, sosları, köri yemeklerini, şekerlemeleri, turşuları ve içecekleri tatlandırmak amacıyla kullanılır.
Zenceflin yararları nelerdir?
Antik çağlardan beri tıbbi olarak sarfedilen zencefin sağlığa çoğu yararı bulunmaktadır.
Zen.cefil sindirime yardımcı olan ve mide rahatsızlıklarını gideren fitokimyasallar yönünden varlıklıdır. Bu sindirim özellikleri, atıkları ve toksinleri ortadan kaldırarak bedenin natural temizlik ve detoks sürecini canlandırmaya yardımcı olur. Kabızlığı, şişkinlik ve gazı engel olur, sindirimi rahatlatır. Zencefl mide bulantısını da azaltabilecek kimyasallar içermektedir. Taşıt tutması, sabah bulantısı, kolik, mide rahatsızlığı, ishal, irritabl bağırsak belirtisi (IBS), kanser tedavisinin namacıyla bulunduğu mide bulantısı dahil olmak üzere detaylı “mide problemlerini” tedavi etmek amacıyla süregelen olarak kullanılır. Zencefil, baş dönmesi semptomlarını azaltmaktadır.
Bağışıklığı güçlendirmeye yardımcı olabilir. İltihap engelleyici özelliği tespit edilen zencefl enfeksiyonlarla savaşmaya ve bağışıklığı artırmaya yardımcı olacak antiviral, antimikrobiyal ve antifungal özelliklere sahiptir. Kendisinde barındıdığı C vitamini ile bağışıklığı destmafsalektedir.
Zencefil soğuk algınlığını engel olur ve tedavisinde yardımcıdır. Zen.cefilin üst solunum yolu hastalıklarına namacıyla olan belirli virüslere karşı antiviral aktiviteye sahip bulunduğu kanıtlanmıştır. Hem de öksürüğe iyi gelir ve balgam söktürücü tesire sahiptir. Soğuk algınlığı amacıyla zencefil çayı, birtakım solunum yolu virüslerinden korunmaya yardımcı olmak amacıyla soğuk algınlığı ve grip mevsiminde tüketilebilir.
Zencefilin iltihap engelleyici tesiri hafif ağrıların giderilmesine yardımcı olur. Hafif mafsal ve kas ağrısında zenc.fil kullanımı önerilir. Yapılan bir inceleme zenc.efilin osteoartrit (kireçlenme) ve Romatizmal şikayetlere iyi yaklaştığını göstermiştir. Hem de adet kramplarının hafiflemesinde de etkilidr.
Zenc.efil antioksidan tesire sahiptir. Antioksidanlar vücuttaki serbest radikallerin bağlanmasına ve hücrelerin sıhhatli kalmasına yardımcı olarak tümörlerin ve kanser hücrelerinin ilk etapta gelişmemesini sağlar. Zen.cefilin antioksidan içeriği ilaveten cildin elastikiyetini ve pürüzsüzlüğünü destekleyen kolajen üretimini korumaya yardımcı olmaktadır.
Yüksek kolestorolü düşürür ve kalp hastalığı tehlikesini azaltır. Yapılan incelemeler derli toplu zencefil tüketmenin yüksek kolesterolü olan şahıslarda trigliserit ve kolesterol seviyelerini düşürdüğünü göstermektedir. Ze.ncefil, kan dolaşımını düzenleyerek damarlarda yağ birikmesini engeller ve kalp krizi ya da felç tehlikesini azaltır. Tip 2 diyabet hastalarında kan şekeri denetimini sağlamaya, A1C ve insülini azaltmaya yardımcı olabilir.
Zencefilin yan tesiri nelerdir?
Zenc.efilin yararlarının yanısıra yan tesiri son derece azdır. Fazla miktarlarda tüketildiğinde şişkinliğe ve mide ekşimesine yol açabilmektedir. Bu sebeple günde 1,5-2 gramdan çok tüketilmemesi gerekir. Hem de zencefilin kan sulandırıcı tesiri vardır. Bu amaçla kan inceltici ilaçlarla aynı anda kullanımı konusu ile ilgili bir doktora danışılmalıdır.
Hamilelerin zen.cefil tüketirken dikkatli olması gerekmektedir. Aşırı kullanımı düşük tehlikesini artırabilmektedir. Hamilelerin ve bebeklerini emziren annelerin zencefil kullanımı evveli bir doktora danışmaları gerekmektedir.
Zencefil neye iyi gelir?
Zen.cefil;
Sindirime yardımcı olur ve mide rahatsızlıklarını giderir,
Mide bulantısı ve baş dönmesine iyi gelir,
İltihap engelleyici özelliği ile antiviral, antimikrobiyal ve antifungal etkilere sahiptir,
Yüksek kolestorolü düşürür ve kalp hastalığı tehlikesini azaltır,
Üst solunum yolları hastalıklarına iyi gelir,
Öksürük ve balgam söktürcüdür,
Antioksidan özelliği ile kansere karşı koruma sağlamaktadır.
Zencefil nasıl tüketilir?
Zen.cefil kökü taze ya da kurutulmuş olarak tüketilebilir. Taze durumu parçalar durumunda ya da rendelenerek, kuru durumu parçalar durumunda ya da toz durumunda öğütülmüş artık baharat olarak çay ve yemeklerde kullanılabilir. Zencef.il tabletleri, damlaları ya da kapsülleri besin takviyesi olarak da mevcuttur. Zen.cefil yağ formunda da kullanılabilir. Zenc.efil yağı kas ağrılarını ve böcek ısırıklarını gidermek amacıyla cilde uygulanabilir. Yiyecek ve içeceklerde zencefil aRoma maddesi olarak kullanılır. Ze.ncefil ilaveten sabunlarda ve kozmetiklerde esans olarak kullanılır. Ze.ncefil ilaç pazarında de sarfedilen bir bitkidir. Kendisinde barındıdığı kimyasallar namacıylaiyle müshil, gaz giderici ve asit engelleyici ilaçlarda bileşen olarak kullanılır.
Zence.fil çayı nasıl yapılır?
Zenc.efilin kabukları da yararlı bulunduğu amacıyla çok iyi bir şekilde yıkanarak kabuklu bir şekilde kullanılmasında daha yararlıdır.
Zenc.efil çayı:
2 su bardağı su
2-3 dilim ince dilimlenmiş taze ya da 2 ufak parça kurutulmuş zencefil
Yarım limon suyu
Yapılışı:
Zen.cefil ve su bir tencereye alınır. Kaynadıktan sonra 5-10 dakika daha kaynatılır. Ilındıktan sonra limon eklenerek tüketilebilir.
Zenc.efil çayı ne vakit tüketilebilir?
Zence.fil çayı gün içerisinde istenilen vakitte tüketilebilir. Metabolizmayı hızlandırmak amacıyla en iyi vakit sabah saatleridir. Uyandıktan sonra aç karnına içildiğinde metabolizmayı hızlandırır ve sindirim düzeneğinin düzenlemesine yardımcı olur. Kış aylarında hastalıklardan korunmak amacıyla günde 2 fincan zencefil çayı tüketmekte yarar vardır.
